کارگردان سینما: اهمیت سینمای مستند در ثبت وقایع تاریخی

۱۰:۳۹ – ۱۸ مهر ۱۴۰۳

جابر مطهری زاده تهیه کننده و کارگردان سینمای مستند درباره اوضاع اخیر منطقه و اهمیت مستندسازی گفت: اصل قضیه این است که وقتی بحرانی پیش می‌آید، باید سینمای مستند پای کار بیاید و وقایع را ثبت و ضبط کند. در حال حاضر و با وجود پیشرفت‌های تکنولوژی و فضای مجازی شاید روزانه هزاران کلیپ تهیه و ارسال شوند ولی چیزی که بخواهد تاریخ را با پژوهش و نگاه تحلیلی و درست، روایت کند، قطعاً مستند است. ولی این‌که آیا در حال حاضر چنین اتفاقی می‌افتد و مستند بحران داریم یا نه یک بحث دیگر است.

او تصریح کرد: متأسفانه، آن‌طور که لازم است، سینمای مستند بحران نداریم. شما دقت کنید؛ در چند سال اخیر مستند‌های بحران زیادی درباره جنگ و بحران‌های زیست محیطی و… در کشور‌های دیگر ساخته شده اند که اتفاقاً جوایز معتبری مانند اسکار و جشنواره برلین را هم از آن خود کرده‌اند. آن‌ها ساخته‌اند، چون هم برای فیلمسازان و هم نهاد‌های حمایتگرشان مهم بوده است. اما در کشور ما این اتفاق نمی‌افتد و به نظر من سیاست‌گذاری‌های فرهنگی ما مشکل دارد. شاید فیلمساز‌ها رغبتی به ساخت چنین آثاری ندارند و شاید نگاه و برخورد ایدئولوژیک برخی مدیران فرهنگی باعث تولید نشدن آثار به یادماندنی می‌شود.

 اخیراً دو فیلم درخشان درباره جنگ اوکراین دیدم که واقعاً بی نظیر بود. فیلم‌های این‌چنینی می‌سازند و برایش هزینه می‌کنند، چون روایت خودشان برایشان مهم است و اتفاقاً وقتی با چنین سیاستی فیلمی با کیفیت تولید می‌کنند، آن اثر هم دیده می‌شود.

کارگردان مستند «کهنه سرباز» در بخش دیگری از صحبت‌های خود بیان کرد: همان موقع که تولیدات سینمای داستانی و گزارش خبری به وفور وجود داشت، ما مجموعه روایت فتح را داشتیم. چیزی که ماندگار شد و همه به عنوان یک منبع غنی به سراغ  آن می‌روند. بسیار مهم است که بتوانیم روایت صحیح و دست اول را به مخاطب ارائه بدهیم و باور بفرمایید در این صورت، مخاطب هم‌، پای آن اثر می‌نشیند و آن را ملاک و معیار خود قرار می‌دهد.

او با اشاره به اهمیت رسانه در دنیا گفت: این یک واقعیت است که امروز جهان روی رسانه می‌چرخد و ما باید این فضا را به درستی بشناسیم و بتوانیم از آن استفاده کنیم. از طرف دیگر، متأسفانه در منطقه ما بحران‌های مختلفی وجود دارد و رسانه‌های ما نیز روایت اول را از دست می‌دهند.

 مطهری زاده ادامه داد: اخیراً مستندی از پگاه آهنگرانی در شبکه BBC پخش شد. مستندی که موضوع آن درباره کودکان سربازی بود که در جنگ شهید شده‌اند و کاملاً با رویکردی علیه ایران آن را ساخته بود. درست در زمان هفته دفاع مقدس و در بهترین زمان این مستند را نشان دادند و مردم هم دیدند و کسانی که اطلاعات درستی هم نداشته باشند، باور می‌کنند. ما به عنوان مستندساز و سیاست‌گذار که می‌دانیم روایت درستی نبود چه کاری انجام دادیم؟ آن‌ها روایتی را خلق می‌کنند که شاید اصلاً هم نبوده است ولی برای استفاده خود کاملاً از آن بهره می‌برند. نمی‌دانم چه زمانی این برای ما تجربه می‌شود که نسبت به اهمیت سینمای مستند توجه بیشتری داشته باشیم. علاوه بر اینکه باید مخاطب بیشتری به سمت سینمای مستند بیاید، حاکمیت و دولت هم باید حمایت بیشتری کنند. مستند آن‌قدر مهم است که دو سال پیاپی جشنواره برلین جایزه خود را به مستند می‌دهد.

جابر مطهری زاده افزود: شما تصور کنید که خدایی ناکرده در تهران زلزله‌ای بیاید. تا ما بخواهیم طرحی ارائه بدهیم و دوربین را تهیه کنیم و… بحران به پایان رسیده است. با بحران مثل بحران رفتار نمی‌شود. نباید در چنین شرایطی بوروکراسی و روال عادی برای تهیه یک مستند طی شود. مهم است که به چنین موضوعی توجه ویژه شود.