قانون عفاف و حجاب برای زنده نگه داشتن هویت ایرانی- اسلامی
۱۵:۴۲ – ۲۱ آذر ۱۴۰۳
باشگاه خبرنگاران جوان؛ علی محسنی – خانم محمودزاده، استاد دانشگاه، در برنامه گفت‌وگوی فرهنگی رادیو گفت‌و‌گو، با اشاره به قانون جدید عفاف و حجاب و مقایسه آن با قانون قبلی، اظهار داشت: «این قانون برخلاف قوانین گذشته که عمدتاً بر مردم تمرکز داشتند، تأکید بیشتری بر مسئولیت‌پذیری مسئولان و نهاد‌های دولتی دارد. در این قانون تصریح شده است که در صورت تخلف یک مسئول یا ترک وظایفش، برخورد جدی‌تر و مجازات‌های سنگین‌تری در نظر گرفته خواهد شد.»
وی افزود: «این قانون مصادیق متعددی را شامل می‌شود، از جمله کشف حجاب، تخلفات در فضای مجازی، تعرض و توهین به افراد، و حتی ترک فعل توسط مسئولان. برای مثال، اگر یک مسئول وظایف محوله خود را به درستی انجام ندهد یا از انجام آن امتناع ورزد، مطابق قانون با او برخورد می‌شود. این برخورد‌ها می‌تواند تا حد انفصال از خدمت یا محرومیت از ادامه مسئولیت در همان پست پیش رود.»
خانم محمودزاده همچنین تأکید کرد: «این قانون علاوه بر مخاطب قرار دادن عموم مردم، نقش مهمی در توجه به وظایف قانونی آمران به معروف و ناهیان از منکر دارد و مسئولیت‌پذیری مسئولان را به عنوان یک اصل اساسی در اجرایی شدن آن در نظر گرفته است.»
قانون عفاف و حجاب؛ نگاهی فرهنگی به پوشش و هویت ایرانی-اسلامی
خانم فلاح، کارشناس فرهنگی، در برنامه گفت‌وگوی فرهنگی رادیو گفت‌و‌گو با بررسی ابعاد قانون جدید عفاف و حجاب، اظهار داشت: «قانون عفاف و حجاب، برخلاف تصور عمومی که قوانین را محدود به چارچوب‌های خشک و منجمد می‌داند، به ابعاد گسترده‌تری از مسئولیت‌پذیری نهاد‌ها و دستگاه‌ها توجه کرده است. این قانون تغییراتی داشته که برخی چالش‌های جدیدی را ایجاد کرده، اما هدف اصلی آن تقویت فرهنگ عفاف و حجاب به عنوان یک کالای فرهنگی است.»
وی با تأکید بر اهمیت رویکرد فرهنگی این قانون گفت: «بحث حجاب و عفاف همواره در دل فرهنگ ایرانی-اسلامی جای داشته است. این قانون تلاش دارد تا با معرفی پوشش به عنوان یک کالای فرهنگی، ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی را تقویت کند. نهاد‌هایی مانند شورای عالی انقلاب فرهنگی و مجلس شورای اسلامی در این زمینه نقش مهمی داشته‌اند و نگاه آنها به موضوع حجاب و پوشش، نه صرفاً به عنوان یک الزام قانونی، بلکه به عنوان یک ارزش فرهنگی است که باید در جامعه تبیین شود.»
خانم فلاح همچنین به اقداماتی که پیش از این در زمینه فرهنگ‌سازی صورت گرفته اشاره کرد و افزود: «یکی از اتفاقات مثبت اخیر، معافیت تولیدکنندگان کالای فرهنگی از مالیات است که حدود دو هفته پیش مصوب شد. این اقدام می‌تواند گام بلندی در حمایت از تولید داخلی و ترویج پوشش‌های عفیفانه باشد. تولید پوشاک با الهام از هویت ایرانی-اسلامی، یکی از راهکار‌هایی است که می‌تواند بسیاری از چالش‌ها را پیش از ورود به ابعاد انتظامی و قضایی حل کند.»
وی در ادامه بیان کرد: «اگر فرهنگ‌سازی مناسب از طریق دستگاه‌هایی مانند آموزش‌وپرورش و وزارت ارشاد انجام شود و پوشش مناسب با ذائقه ایرانی و اسلامی به جوانان معرفی گردد، بسیاری از مسائل مرتبط با حجاب و عفاف پیش از آنکه به موضوعی انتظامی تبدیل شود، در ساحت فرهنگی حل خواهد شد. ما امیدواریم با همکاری همه دستگاه‌ها، این قانون به بهترین شکل ممکن اجرا شود.»
تاکید بر توجه به کالای فرهنگی و مصادیق دقیق در قانون حجاب و عفاف
خانم محمودزاده در برنامه «گفت‌وگوی فرهنگی» به ابعاد مختلف قانون جدید حجاب و عفاف اشاره کرد و بر اهمیت توجه به کالای فرهنگی و مصادیق دقیق پوشش تاکید کرد.
وی با بیان اینکه «اساس کالای فرهنگی و نوع پوشش‌هایی که تولید و عرضه می‌شود، نیازمند بازنگری است»، اظهار داشت: «ما نباید کالایی که مغایر با فرهنگ و عرف جامعه است، وارد بازار کنیم. در قانون جدید، بر ممنوعیت عرضه این نوع کالا‌ها تأکید شده است.»
محمودزاده با اشاره به ضرورت ایجاد هماهنگی میان ارگان‌ها و نهاد‌های مرتبط در اجرای این قانون افزود: «برای جا انداختن هر قانون، باید زمینه‌های لازم فراهم شود. همچنین آموزش و آگاهی‌دهی به شهروندان، خصوصاً در حوزه پوشش و رعایت حجاب، بسیار اهمیت دارد.»
وی با اشاره به مصادیق بدحجابی و پوشش نامتعارف در قانون جدید تصریح کرد: «این قانون مواردی مانند برهنگی یا پوشش‌های نامناسب را با جزئیات بیشتری تعریف کرده است. برای مثال، شلوار‌هایی که بخشی از بدن را نمایان می‌کنند یا مانتو‌های جلو باز مصادیق واضحی از بدپوششی هستند که در این قانون به‌صورت دقیق مشخص شده‌اند.»
محمودزاده درباره اهمیت اجرای قانون و مسئولیت‌پذیری افراد در قبال آن گفت: «جهل به قانون رافع مسئولیت نیست. شهروندان باید بدانند که تخلف از این قانون جرم‌انگاری شده و مجازات‌هایی برای آن در نظر گرفته شده است.»
وی همچنین با اشاره به نقش فضای مجازی در ترویج فرهنگ بی‌حجابی گفت: «بر اساس قانون جرائم رایانه‌ای، انتشار تصاویر مبتذل و بی‌حجاب در فضای مجازی جرم است. این قانون باید با اقتدار بیشتری اجرا شود تا از تأثیرات منفی آن بر جوانان و نوجوانان جلوگیری شود.»
محمودزاده در بخش دیگری از صحبت‌های خود به پیشینه قانونی حجاب اشاره کرد و گفت: «قانون حجاب و عفاف موضوعی جدید نیست. از سال ۱۳۶۰، بی‌حجابی در معابر و انظار عمومی به‌عنوان تخلف شناخته شده و در قانون به آن پرداخته شده است. تفاوت قانون جدید در جزئی‌نگری و تعیین دقیق مصادیق است.»
وی در ادامه بر اهمیت اقدامات فرهنگی در کنار برخورد‌های قانونی تأکید کرد و افزود: «ارتباط میان تولیدکنندگان کالای فرهنگی و مصرف‌کنندگان باید بهبود یابد. این مسئله نه‌تنها نیازمند حمایت قانونی است، بلکه نیازمند کارگاه‌های آموزشی و اقدامات فرهنگی از سوی نهاد‌هایی مانند وزارت صنعت، معدن و تجارت است.»
انتقاد از نادیده‌گرفتن نیاز‌های جامعه در تدوین قوانین پوشش و حجاب
در ادامه برنامه «گفت‌وگوی فرهنگی» رادیو گفت‌و‌گو، خانم فلاح به بیان نظرات خود در مورد قانون جدید حجاب و عفاف پرداخت و از کم‌توجهی به نیاز‌های واقعی جامعه در تدوین قوانین گذشته انتقاد کرد.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا در قوانین گذشته و حال حاضر به پوشاک مناسب توجه کافی شده است، گفت: «اگر بخواهم در یک جمله پاسخ دهم، باید بگویم خیر. در قوانین گذشته، به جای پرداختن به حل مسئله، بیشتر به ایجاد چارچوب‌ها و ضوابط سلبی و ایجابی پرداخته شده است. این موضوع نشان می‌دهد که نیاز‌های جامعه کمتر مورد توجه قرار گرفته و بیشتر به الزامات و محدودیت‌ها توجه شده است.»
خانم فلاح با تأکید بر اهمیت نقش تولیدکنندگان کالای فرهنگی در ترویج فرهنگ پوشش مناسب افزود: «مسئله این است که تولیدکننده کالای فرهنگی ما کجاست؟ آیا این تولیدکننده در بازار حضور دارد؟ آیا مصرف‌کننده ما به این تولیدکنندگان دسترسی دارد؟ ما چرا این موضوع را پیچیده کرده‌ایم؟ پوشش عفیفانه که برگرفته از فرهنگ ایرانی-اسلامی است، نباید برای افراد جامعه دور از دسترس باشد.»
وی با اشاره به مشکلاتی که در زمینه دسترسی به لباس‌های مناسب وجود دارد، اظهار داشت: «در سال‌های پس از انقلاب اسلامی، کشور ما در حوزه‌های علمی و سایر عرصه‌ها پیشرفت‌های چشمگیری داشته است، اما آیا در زمینه تأمین نیاز‌های پوششی بر اساس فرهنگ ایرانی-اسلامی نیز به همان میزان موفق بوده‌ایم؟»
خانم فلاح در پایان بر لزوم هماهنگی میان تولیدکنندگان، عرضه‌کنندگان و مصرف‌کنندگان تأکید کرد و گفت: «برای موفقیت در اجرای قوانین مربوط به حجاب و عفاف، باید میان نیاز‌های جامعه و تولیدات فرهنگی پیوندی مؤثر ایجاد شود تا فرهنگ اصیل ایرانی-اسلامی به‌درستی در جامعه ترویج و اجرا شود.»
