شکار شهاب‌ها و آذرگوی‌های بارش شهابی پِرساووشی در کویر فوق‌العاده تاریک شاهرود
۱۱:۳۵ – ۱۶ مرداد ۱۴۰۳
مهندس مسعود عتیقی، مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران در خصوص برنامه‌های ترویجی این انجمن، گفت: انجمن نجوم آماتوری ایران که به طور غیر رسمی پس از میانه دهه ۷۰ خورشیدی فعالیت خود را آغاز کرد، به صورت رسمی از اول مرداد سال ۱۳۸۰ به عنوان مرکزی قانونمند و در عین حال خودجوش و مردمی تاسیس شد و از آن زمان این انجمن سعی کرده است تا از طریق برگزاری دوره‌های آموزشی جهت ارتقای آگاهی آماتورهای این رشته، اجرای همایش‌های علمی با رویکرد معرفی بزرگان تاریخ علم کشور و همچنین اساتید نجومی که امروزه در دانشگاه‌ها به تدریس مشغول هستند، جوانان و نوجوانان را با علوم پایه و به ویژه دانش اخترشناسی و آثار قُدما و همچنین اساتید امروز کشور بیش از پیش آشنا کند.
وی اضافه کرد: در این راستا با برگزاری شامگاه‌های رصدی در ارگ‌ها، فرهنگسراها و فضاهای عمومی و علمی-آموزشی از مهدکودک‌ها گرفته تا دانشگاه به ترویج علم نجوم پرداخته‌ایم.
عتیقی ادامه داد: علاوه بر این، از دیگر فعالیت‌های انجمن نجوم آماتوری ایران برگزاری گشت‌های رصدی است که با رویکرد آموزش کاربردی دانش ستاره‌شناسی و آشنایی عملی دوستداران این رشته با آسمان، انجمن اقدام به برگزاری شب‌های رصدی در زمان وقوع رخدادهای نجومی و سایر زمان‌ها کرده است که طی حدود ۲۵ سال اخیر، برای دانش‌آموختگان انجمن و سایر علاقه‌مندان به اجرا در آمده است.
وی افزود: از جمله گشت‌های رصدی این انجمن می‌توان به مشاهده شهاب‌ها در زمان وقوع بارش‌های شهابی اشاره کرد تا ستاره‌شناسان آماتور کشور به دور از نور و آلودگی نوری پایتخت در مناطق کویری و مناطقی که از آلودگی نوری کمتری برخوردارند، با دانش اخترشناسی و پدیده‌های جذابی همچون بارش‌های شهابی آشنا شوند.
عتیقی ادامه داد: با این نگاه، این انجمن در روزهای ۱۸ و ۱۹ امرداد جاری، با وجود اینکه زمان اوج بارش در میانه هفته قرار دارد، ولی در عین حال در بازه زمانی وقوع بارش پرساوشی هستیم و از سوی دیگر پایین‌تر بودن فاز و درخشش ماه در روزهای یاد شده، اقدام به اجرای گشت رصدی در کویر فوق‌العاده تاریک «چاه جام» شاهرود در روزهای پایانی هفته و نزدیکترین زمان به اوج بارش پرساوشی ۱۴۰۳ کرده است.
وی این گشت رصدی را فرصتی برای علاقه‌مندان دانست تا ضمن رصد شهاب‌ها و آذرگوی‌های این بارش، با آسمان فصل تابستان و اجرام اعماق آسمان این موقع از سال آشنا شوند.
بامداد روزهای یکشنبه تا سه‌شنبه ۲۱ تا ۲۳ مرداد شرایط مناسبی برای رصد این بارش وجود دارد، ولی ماه در وضعیت تربیع اول که قبل از نیمه شب غروب می‌کند، شرایطی ایجاد خواهد کرد که حدود ۵۰ درصد شهاب‌ها در زمان اوج بارش پِرساوشی امسال دیده نشوند.
عامل بارش پرساوشی دنباله‌دار ۱۰۹P/ Swift-Tuttle است و این دنباله‌دار هر ۱۳۳ سال یک بار به گرد خورشید می‌گردد و ذرات به جای مانده از این دنباله‌دار با سرعت سرسام آور ۲۱۰ هزار کیلومتر در ساعت به جو زمین برخورد می‌کنند !
با توجه به اینکه کانون این بارش در نزدیکی خوشه باز صورت فلکی «بُرنده سر دیو» یا «پِرساوش» قرار دارد، این بارش را به نام بارش شهابی پِرساوشی می‌شناسیم.
دنباله‌دار ۱۰۹P چهارشنبه ۲۵ تیر سال ۱۲۴۱ خورشیدی توسط Lewis Swift از نیویورک با یک تلسکوپ شکستی ۱۱ سانتی‌متری شناسایی شد، اما وی رصد این دنباله‌دار را بلافاصله گزارش نکرد؛ چرا که معتقد بود دنباله‌دار «اشمیت» را مشاهده کرده است که به تازگی کشف شده بود. ۳ روز بعد از مشاهده لوئیس سوئیفت، “Horace Tuttle” دنباله‌دار مورد اشاره را در رصدخانه هاروارد دید و نام این دنباله‌دار از اسم این دو اخترشناس گرفته شده است.
این دنباله‌دار صد و نهمین دنباله‌داری است که دوره مداری آن محاسبه شده است. آخرین بار دنباله‌دار «سوئیفت- تاتل» شنبه ۲۱ آذر ۱۳۷۱ به دیدار خورشید آمد و بازگشت مجدد آن در کمترین فاصله با مهر تابان، جمعه ۲۱ تیر سال ۱۵۰۵ خورشیدی خواهد بود.
به گفته مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران اوج بارش شهابی پرساوشی سال جاری در ساعت ۱۷ و ۳۰ دقیقه عصر دوشنبه ۲۲ مرداد خواهد بود و بامداد روزهای یکشنبه تا سه‌شنبه ۲۱ تا ۲۳ مرداد شرایط مناسبی برای رصد این بارش وجود دارد، اما ماه تربیع اول که ساعتی قبل از نیمه شب ۲۲ مرداد غروب می‌کند، شرایطی را ایجاد خواهد کرد که چه بسا حدود ۵۰ درصد شهاب‌ها در زمان اوج بارش پرساوشی امسال دیده نشود.
به گفته مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران بازه مشاهده این بارش معمولا از ۲۷ تیر تا ۳ شهریور هر سال است که تقریبا بازه زمانی بلندمدتی برای وقوع یک بارش به شمار می‌آید.
