امام سجاد (ع)؛ الگویی جامع برای تربیت، اخلاق و مقاومت در برابر ظلم
خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان طی گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی شریعت‌تبار به مناسبت پانزدهم جمادی‌الاول، سالروز میلاد حضرت سجاد (ع) به روایتی، به بررسی ابعاد شخصیتی و جایگاه ایشان در زندگی انسان امروز پرداخت.
حجت‌الاسلام والمسلمین شریعت‌تبار با اشاره به ویژگی‌های شخصیتی امام سجاد (ع) اظهار داشت: «امام سجاد (ع) همچون سایر ائمه معصومین (ع)، امام و انسان کامل و حجت بالغه الهی هستند. تمام کمالات انسانی از علم، تقوا، عبادت، محبت به مردم، مبارزه با ظلم و استکبار و توجه به نیازمندان در شخصیت ایشان وجود دارد. این باور ما ریشه در قرآن، سنت قطعی و دلایل عقلی دارد.»
تفاوت ظاهری روش ائمه (ع)، ناشی از مقتضیات زمان و شرایط اجتماعی است.
وی در ادامه افزود: «تفاوت ظاهری در روش و منش ائمه اطهار (ع) به شرایط زمانی و مقتضیات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی دوران آنان برمی‌گردد و هرگز به معنای اختلاف در کمالات یا ویژگی‌های شخصیتی آنان نیست. برای مثال، دعا‌های امام سجاد (ع) مانند صحیفه سجادیه که سرشار از مناجات و تضرع است، متناسب با شرایط دوران پس از عاشورا و نیاز جامعه به تبیین معارف دینی و اخلاقی بوده است.»
جهاد تبیین امام سجاد (ع) از طریق دعا و مناجات، نشان‌دهنده نقش‌آفرینی ایشان در جامعه است.
شریعت‌تبار تأکید کرد: «امام سجاد (ع) در دوران امامت خود به جهاد تبیین پرداختند و از طریق دعا و مناجات ناب‌ترین معارف اخلاقی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی را به جامعه ارائه کردند. این روشنگری‌ها نشان از نقش‌آفرینی ایشان در تربیت جامعه و مقابله با شرایط سخت آن دوران دارد.»
دعای مکارم الاخلاق امام سجاد (ع)، راهنمایی برای تنظیم روابط صحیح با خدا و مردم است.
وی با اشاره به اهمیت الگوگیری از ائمه اطهار (ع)، بیان کرد: «پیروی از سیره امامان معصوم (ع) به معنای ولایت‌مداری و حرکت در مسیر شرع است. به‌ویژه توجه به آموزه‌های امام سجاد (ع) مانند دعای مکارم الاخلاق که به تنظیم رابطه انسان با خدا، مردم و جامعه می‌پردازد، شایسته تأمل و عمل است.»
ویژگی‌های شخصیتی امام سجاد (ع)، الگویی برای عبور از سختی‌ها و مشکلات زندگی است.
شریعت‌تبار در پایان خاطرنشان کرد: «امام سجاد (ع) الگویی کامل برای انسان امروز هستند که می‌توانند راهگشای ما در مقابله با مشکلات و سختی‌های زندگی باشند. زندگی و دعای ایشان نه‌تن‌ها معرفت‌بخش است، بلکه به ما نشان می‌دهد چگونه در مسائل اجتماعی و سیاسی نیز بی‌تفاوت نباشیم و نقش‌آفرینی کنیم.»
لزوم معرفی شخصیت امام سجاد (ع) در فضای رسانه‌ای و مجازی
– تبیین شخصیت ائمه (ع) باید علمی، منطقی و با استفاده از قالب‌های هنری جذاب صورت گیرد.
– بشریت امروز بیش از هر زمان دیگری به معارف ائمه (ع) و فرهنگ انسان کامل نیازمند است.
معرفی ائمه (ع) باید با دقت، علمی و متکی بر مستندات باشد.
حجت‌الاسلام والمسلمین شریعت‌تبار در ادامه گفتگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان به اهمیت معرفی شخصیت امام سجاد (ع) در فضای حقیقی و مجازی پرداخت و گفت: «معرفی ائمه اطهار (ع) باید به صورت دقیق و علمی انجام شود. چه در قالب سخنرانی‌ها و کتاب‌ها در فضای حقیقی، و چه از طریق رسانه‌های مجازی و اینترنتی، تبیین شخصیت و سیره ائمه باید مستند، عمیق و مبتنی بر دانش باشد.»
استفاده از هنر و ادبیات جذاب در تبیین معارف اهل بیت (ع) ضروری است.
وی افزود: «برای معرفی ائمه (ع)، استفاده از قالب‌های هنری بسیار مهم است. این معارف باید به گونه‌ای ارائه شود که هم علمی باشد و هم از زیبایی‌های ادبی و هنری بهره ببرد. استفاده از هنر نه‌تن‌ها به انتقال پیام کمک می‌کند، بلکه باعث می‌شود چهره نورانی و تابناک ائمه (ع) به شکلی تاثیرگذار به مردم معرفی شود.»
معرفی زیبایی‌های کلام ائمه (ع)، زمینه‌ساز جذب مردم به معارف اهل بیت (ع) است.
شریعت‌تبار با اشاره به کلام امام رضا (ع) خاطرنشان کرد: «امام رضا (ع) می‌فرمایند مردم اگر با زیبایی‌های کلام ما آشنا شوند، به طور طبیعی جذب فرهنگ و روش ما خواهند شد؛ بنابراین وظیفه رسانه‌ها و فعالان فضای مجازی این است که محاسن کلام و معارف اهل بیت (ع) را با روشی زیبا و هنرمندانه به جامعه معرفی کنند.»
بشریت امروز نیازمند فرهنگ متعالی و انسان کامل است.
وی تأکید کرد: «جامعه اسلامی و بشری امروز بیش از هر زمان دیگری به معارف اهل بیت (ع) نیاز دارد. فرهنگ انسان کامل که توسط امامان معصوم (ع) به بشریت عرضه شده است، راه‌حل بسیاری از مشکلات و نیاز‌های معنوی امروز است. ما باید تلاش کنیم این معارف را به درستی بشناسیم و به بهترین شکل ممکن به دیگران معرفی کنیم.»
بررسی نقش امام سجاد (ع) در مقطع حساس تاریخی پس از عاشورا
– امام سجاد (ع) در دوره‌ای از اختناق و سرکوب شدید سیاسی، نقش محوری در هدایت جامعه ایفا کردند.
– حادثه عاشورا جنبه‌های حماسی و تراژدی را به همراه داشت و امام سجاد (ع) به روشنگری این واقعه پرداختند.
– عزاداری و احیای یاد کربلا، یکی از ابزار‌های امام سجاد (ع) برای حفظ فرهنگ عاشورا بود.
دوره امامت امام سجاد (ع)، مقطعی حساس در تاریخ اسلام بود.
حجت‌الاسلام والمسلمین شریعت‌تبار با اشاره به شرایط دوره امامت امام سجاد (ع) اظهار داشت: «امام سجاد (ع) در یکی از حساس‌ترین مقاطع تاریخی، از نظر سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، رهبری جامعه را به عهده داشتند. پس از حادثه جان‌گداز عاشورا، جامعه اسلامی با بحران شدید سیاسی و اختناق حاکم از سوی یزید و بنی‌امیه روبه‌رو بود.»
حادثه عاشورا، نماد حماسه و تراژدی در تاریخ اسلام است.
وی افزود: «حادثه عاشورا دارای دو جنبه است: جنبه حماسی که تجلی فرهنگ ایثار و مبارزه است، و جنبه تراژدی که مصیبت عظیم و جان‌سوزی را برای امت اسلامی به همراه داشت. این مصیبت، جگرگوشه پیامبر (ص) و اهل‌بیت ایشان را نشانه گرفت و جان جامعه اسلامی را جریحه‌دار کرد.»
امام سجاد (ع)، روشنگری پیام عاشورا را به عهده داشتند.
حجت‌الاسلام شریعت‌تبار ادامه داد: «پس از واقعه عاشورا، امام سجاد (ع) و حضرت زینب (س) مسئولیت روشنگری و انتقال پیام کربلا را بر عهده گرفتند. از عصر عاشورا تا دوران اسارت، ایشان به افشاگری و بیان حقیقت پرداختند. خطبه‌های امام سجاد (ع) و حضرت زینب (س) در شام، پیام کربلا را به تاریخ منتقل کرد.»
عزاداری برای امام حسین (ع)، ابزاری برای حفظ پیام عاشورا بود.
وی با اشاره به تلاش‌های امام سجاد (ع) برای زنده نگه‌داشتن پیام عاشورا گفت: «امام سجاد (ع) به مدت نزدیک به چهل سال به یادآوری و عزاداری برای واقعه کربلا پرداختند. گریه‌ها و سوگواری‌های ایشان به حفظ و گسترش فرهنگ عاشورا کمک شایانی کرد و در کنار آن، آموزه‌های اخلاقی و تربیتی ایشان، جامعه را به سوی تحولی معنوی و اخلاقی هدایت کرد.»
فعالیت‌های فرهنگی امام سجاد (ع)، زمینه‌ساز نهضت علمی امام باقر (ع) بود.
وی در پایان خاطرنشان کرد: «امام سجاد (ع) از روش‌های مختلف، از جمله دعا و مناجات، برای انتقال آموزه‌های اخلاقی، فرهنگی و سیاسی بهره گرفتند. این فعالیت‌ها زمینه‌ساز آغاز نهضت علمی و فقهی در دوره امام باقر (ع) و امام صادق (ع) شد و به جامعه اسلامی جانی دوباره بخشید.»
صحیفه سجادیه؛ گنجینه‌ای از معارف اسلامی و اخلاقی برای نسل امروز
– صحیفه سجادیه به‌عنوان «انجیل اهل‌بیت» شناخته می‌شود و یکی از گنجینه‌های ارزشمند اسلامی است.
– دعا‌های صحیفه سجادیه، در کنار مناجات و نیایش، حامل آموزه‌های اخلاقی، فرهنگی، و اجتماعی هستند.
– نقش رسانه‌ها و هنر در معرفی صحیفه سجادیه به نسل جوان بسیار تعیین‌کننده است.
صحیفه سجادیه، میراث گران‌بهای امام سجاد (ع) است.
حجت‌الاسلام والمسلمین شریعت‌تبار در پاسخ به سوال خبرنگار درباره جایگاه صحیفه سجادیه اظهار داشت: «صحیفه سجادیه، میراثی ارزشمند از امام سجاد (ع) است که بخشی از مناجات‌ها و دعا‌های ایشان را شامل می‌شود. این اثر به دلیل محتوای اخلاقی، معرفتی و فرهنگی‌اش، به‌عنوان یکی از گنجینه‌های ارزنده اسلامی شناخته می‌شود.»
صحیفه سجادیه؛ برادر قرآن و نهج‌البلاغه.
وی افزود: «در میان علمای اسلامی، صحیفه سجادیه را به دلیل عمق و غنای محتوایی، برادر قرآن و نهج‌البلاغه نامیده‌اند. این کتاب، مجموعه‌ای از دعا‌های عمیق و عرفانی است که علاوه بر نیایش، دارای آموزه‌های اخلاقی، تربیتی، و فرهنگی است و جایگاهی ویژه در معارف اسلامی دارد.»
دعای مکارم‌الاخلاق، شاهکاری از آموزه‌های اخلاقی در صحیفه سجادیه.
وی با تاکید بر اهمیت مطالعه و معرفی این گنجینه، بیان کرد: «دعای مکارم‌الاخلاق یکی از برجسته‌ترین بخش‌های صحیفه سجادیه است که سرشار از آموزه‌های اخلاقی است. این دعا، مانند دیگر دعا‌های صحیفه، نیازمند مطالعه، بررسی و عمل به مفاهیم والای آن است.»
رساله حقوق؛ بیانی از حقوق متقابل در جامعه انسانی
حجت‌الاسلام شریعت‌تبار با اشاره به بخش دیگری از صحیفه سجادیه گفت: «رساله حقوق امام سجاد (ع)، یکی دیگر از آثار مهم ایشان است که بیش از پنجاه حق متقابل را میان افراد جامعه، از والدین و فرزندان تا حکومت و مردم، به زیبایی تبیین کرده است. این اثر می‌تواند به‌عنوان مرجعی برای معرفی مفاهیم حقوقی در جامعه انسانی مطرح شود.»
نقش رسانه و هنر در تبیین معارف صحیفه سجادیه.
وی در ادامه افزود: «برای معرفی صحیفه سجادیه به نسل امروز، نیازمند سرمایه‌گذاری در حوزه رسانه و هنر هستیم. استفاده از قالب‌های هنری و بیانی زیبا، می‌تواند مفاهیم بلند صحیفه را به زبانی جذاب و قابل‌فهم برای جوانان ارائه کند. این کتاب نه تنها برای مسلمانان بلکه برای بشریت گنجینه‌ای بی‌نظیر از معارف اخلاقی است.»
صحیفه سجادیه؛ گنجینه‌ای که نیازمند بهره‌برداری صحیح است.
وی در پایان خاطرنشان کرد: «صحیفه سجادیه، گنجینه‌ای فرهنگی است که باید آن را شناخت و به‌درستی از آن بهره برد. این میراث گران‌بها می‌تواند چراغ راهی برای جامعه اسلامی و بشریت باشد، مشروط بر اینکه با برنامه‌ریزی دقیق و سرمایه‌گذاری مناسب، به‌خوبی معرفی و تبیین شود.»
