آکرومگالی یک اختلال هورمونی نادر – مجله مدارس

آکرومگالی (Acromegaly) یک اختلال هورمونی نادر است که به دلیل تولید بیش از حد هورمون رشد (GH) در بدن رخ می‌دهد. این وضعیت معمولاً در بزرگسالان بروز می‌کند و اغلب به دلیل وجود یک تومور خوش‌خیم در غده هیپوفیز ایجاد می‌شود. این بیماری می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر سلامت فرد داشته باشد و در صورت عدم درمان، ممکن است عوارض جدی به همراه داشته باشد.

اگر چنین توموری قبل از بلوغ رشد کند، گیگانتیسم [بزرگ شدن فوق العاده استخوان های دراز] (رشد سریع تر اتفاق می افتد) جای آکرومگالی را می گیرد. با این حال، تومور به طور معمول بعد ار رشد در استخوان های بلند دست و پا اتفاق می افتد که رشد این قسمت ها قبلا متوقف شده است. این فرایند به آکرومگالی منجر می شود، اگرچه ممکن است سال ها طول بکشد تا علائم و نشانه های آن ظاهر شود.

علت آکرومگالی

علت اصلی آکرومگالی معمولاً یک آدنوم هیپوفیزی است. آدنوم هیپوفیزی یک تومور غیرسرطانی است که در غده هیپوفیز رشد می‌کند و باعث تولید بیش از حد هورمون رشد می‌شود. در موارد نادر، تولید بیش از حد هورمون رشد ممکن است به دلیل تومورهای دیگر در بدن یا اختلالات ژنتیکی خاص باشد.

علائم آکرومگالی

آکرومگالی به تدریج و در طول زمان پیشرفت می‌کند، بنابراین علائم آن ممکن است تا سال‌ها به طور کامل آشکار نشوند. برخی از علائم رایج این بیماری عبارت‌اند از:

• افزایش اندازه دست‌ها و پاها: بیماران ممکن است متوجه شوند که انگشترها یا کفش‌هایشان دیگر اندازه نیستند.
• تغییرات ظاهری صورت: ویژگی‌های صورت مانند فک، بینی و پیشانی ممکن است بزرگ‌تر یا برجسته‌تر شوند.
• درد مفاصل و عضلات: درد و خشکی در مفاصل از علائم شایع است.
• خستگی مفرط: بیماران اغلب احساس خستگی و ضعف می‌کنند.
• اختلالات خواب: آپنه خواب (وقفه تنفسی در خواب) یکی از مشکلات مرتبط با آکرومگالی است.
• سردرد و مشکلات بینایی: به دلیل فشار تومور بر بافت‌های اطراف، این علائم ممکن است بروز کنند.

 

روش‌های تشخیص

تشخیص آکرومگالی معمولاً شامل ترکیبی از معاینات بالینی، آزمایش‌های خونی و تصویربرداری پزشکی است. پزشکان معمولاً سطح هورمون رشد و فاکتور رشد شبه انسولین ۱ (IGF-1) را اندازه‌گیری می‌کنند. تصویربرداری با MRI یا CT اسکن نیز برای شناسایی تومور هیپوفیز انجام می‌شود.

درمان آکرومگالی

هدف اصلی درمان آکرومگالی کاهش تولید هورمون رشد و کنترل علائم بیماری است. روش‌های درمانی شامل موارد زیر است:

1. جراحی: برداشتن تومور هیپوفیز از طریق جراحی یکی از روش‌های اصلی درمان است.
2. دارودرمانی: داروهایی مانند آنالوگ‌های سوماتواستاتین، آگونیست‌های دوپامین و آنتاگونیست‌های گیرنده GH برای کاهش سطح هورمون رشد استفاده می‌شوند.
3. پرتودرمانی: در مواردی که جراحی یا دارودرمانی مؤثر نباشند، پرتودرمانی ممکن است به کار رود.

تومور غده صنوبری (غده صنوبری در پایه مغز قرار دارد) با روش جراحی یا رادیو تراپی (پرتو درمانی) برداشته می شود. داروی اوکتریوتید تولید هورمون رشد را متوقف می کند و می تواند برای کنترل علائم برای کسی که منتظر جراحی است یا تا زمانی که اثرات رادیوتراپی احساس می شود استفاده شود. گاهی اوقات بروموکریپتین نیز موجب می شود تومور کوچک تر گردد.

آکرومگالی یک بیماری نادر اما قابل درمان است که نیاز به تشخیص و مدیریت دقیق دارد. تشخیص زودهنگام می‌تواند از بروز عوارض جدی جلوگیری کند و کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشد. اگر فردی علائم مرتبط با آکرومگالی را تجربه می‌کند، مراجعه به پزشک متخصص غدد ضروری است تا ارزیابی کامل انجام شود و درمان مناسب آغاز گردد.